DEVAM: 19- Muzabene,
Muhakale Türü Satışların Yasaklanması; Ariye ile ilgili Hususlar
4. Cabir b. Abdillah
- - (-)
15347 (1)- Cabir
bildiriyor: "Hz. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) muhakale, muzabene,
muhabere, muaveme ile sünya'yı (satışta istisnayı) yasakladı. Ariye türü satışa
ise ruhsat verdi.,
[Sahih]
Diğer tahric: Müslim (s.
1175), Ebu Davud (3404) ve Nesai (7/296) rivayet ettiler.
15348 (2)- Cabir
bildiriyor: "Hz. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) muzabene, muhakale,
muhabere, sünya (satışta istisna) ile muavemeyi yasakladı."
[Sahih]
Diğer tahric: Ebu Ya'la
(1806) rivayet etti.
15442 (5)'te tekrar
edecektir.
Muaveme: Bir ağacın bir
kaç yıllık meyvesinin önceden satılmasıdır.
15349 (3)- Cabir
bildiriyor: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) muhabere, muzabene,
muhakale türü satışlar ile ariye dışında olgunlaşmamış meyvenin satışını
yasakladı."
[Sahih]
Diğer tahric: Buhari
(2189), Müslim (s.1174) ve Nesai (7/37; 7/263-4) rivayet ettiler.
15350 (4)- Cabir b.
Abdillah bildiriyor: "Hz. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) muhakaleyi,
muzabeneyi, muavemeyi, birkaç yılın malısülünün önceden satışını ve sünya'yı
(satışta istisna) yasakladı. Ariye türü satışa ise ruhsat verdi."
[Sahih]
Diğer tahric: Müslim (s.
1175), Ebu Davud (3375), İbn Mace (2266) ve İbnu'l-Carud (598) rivayet ettiler.
15441 (4)'te tekrar edecektir.
15351 (5)- Cabir der ki:
"Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) muzabene, muhakale ve muhabere
türü satışları yasakladı."
[Sahih]
Diğer tahric: Buhari
(2196), Müslim (3911) ve Ebu Davud (3370) rivayet ettiler.
15352 (6)- Cabir der ki:
"Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) muhakale, muzabene ve muhabereyi
yasakladı. Dinar veya dirhem karşılığında olmadıktan sonra henüz olgunlaşmamış
meyvenin, (meyve karşılığında) satışını da yasakladı. Ariye türü satışa ise
izin verdi."
[Hasen]
15353 (7)- Cabir
bildiriyor: "Hz. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) henüz olgunlaşmamış
meyvenin satışını yasakladı. Bir malın iki veya üç yıllık meyvelerinin önceden
satılmasını da yasakladı."
[Sahih]
Diğer tahric: Müslim (s.
1176) rivayet etti.
15354 (8)- Cabir
bildiriyor: "Hz. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) henüz ağacının
üzerinde olan hurmanın belirli miktarda hurma karşılığında satılmasını
yasakladı."
[Hasen]
15355 (9)- Cabir b.
Abdullah el-Ensari der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in ariye
türü alışveriş yapacaklara izin verirken: ''Bir (130kg) veya iki veya üç veya
dört vesak'a kadar böylesi bir alışveriş yapabilirsiniz'' buyurduğunu işittim.
[Sahih]
Diğer tahric: İbn
Huzeyme (3469) rivayet etti.
5. Rafi' b. Hadic
- - (-)
15356 (1)- Harise oğullarının
azatlısı Buşeyr b. Yesar, Rafi b. Hadic ile Sehl b. Ebi Hasme'den bildirir:
"Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) muzabeneyi yani ağacı üzerindeki
hurmayı kuru hurma karşılığında satmayı yasakladı. Ancak ariye türü (kendi
yiyeceği için) satış yapacaklara izin verdi."
[Sahih]
Diğer tahric: Buhari
(2384), Müslim (1540) ve Nesai (7/268) rivayet ettiler.
15357 (2)- Rafi b.
Hadic'in yeğeni Useyd b. Zuhayr bildiriyor: Önceleri birimiz tarlasından
mahsülü alıp işi bittikten sonra boş kalmasın diye tarlayı çıkacak ürünün
üçtebiri, dörttebiri veya yarısına karşılık başkasına (kiraya) verirdi.
Verirken de tarlayı sulayan kanallardan üç tanesini, hasat sonrası geriye kalan
taneleri ve yağmur suyuyla sulanan otların kendisine bırakılması şartını
koşardı. Zira o zamanlar geçim zordu. Tarlada demir ve benzeri aletler
kullanır, bu şekilde geçinıneye çalışırdık. Bir ara Rafi' b. Hadic yanımıza
gelip şöyle dedi: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bizlere fayda veren
bir şeyi yasakladı. Ancak Allah'a ve Resulullah'a itaat sizin için daha
faydalıdır. Hz. Nebi mahsülün belli bir miktarı karşılığında tarlanın başkasına
verilmesini yasakladı ve: ''Her kimin tarlası varsa ya kendi işleyip eksin veya
işlemesi için bir kardeşine karşılıksız olarak versin veya öylece bıraksin''
buyurdu. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bunun yanında size muzabeneyi
de yasakladı." Muzabene ise, bol miktarda hurmalığı bulunan birine gelip:
"Şu kadar vesak kuru hurma karşılığında henüz ağacı üzerinde bulunan
hurmalarını alıyorum" demesidir.
[Sahih]
Diğer tahric: Ebu Davud
(3398), İbn Mace (2460), Nesai (7/33-4) ve İbn Hibban (5198) rivayet ettiler,
15358 (3)- Useyd b.
Zuhayr bildiriyor: "Önceleri birimiz tarlasından mahsülü alıp işi
bittikten sonra .. ," Sonrasında ravi bir önceki hadisin aynısını
"Verirken de tarlayı sulayan kanallardan üç tanesinin ve hasat sonrası
başaktan yere düşen tanelerin bize bırakılması şartını koşardı" ibaresiyle
zikreder.
[Sahih] ,
15359 (4)- Useyd b.
Zuhayr der ki: Önceleri birimiz tarlasından mahsülü aldıktan sonra ihtiyaç
halinde tarlayı çıkacak ürünün yarısı veya üçtebiri veya dörttebirine karşılık
başkasına verirdi. Verirken de tarlayı sulayan kanallardan üç tanesini, hasat
sonrası geriye kalan taneleri ve yağmur suyuyla sulanan atların kendisine
bırakılması şartını koşardı. Zira tarlaya çokça emek verir, bu şekilde
geçimneye çalışırdık. Bir ara Rafi b. Hadic yanımıza gelip şöyle dedi:
"Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bizlere fayda veren bir şeyi
yasakladı. Ancak Allah'a ve Resulullah'a boyun eğmek, sizin için daha
hayırlıdıL Hz. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) mahsülün belli bir miktarı
karşılığında tarlanın başkasına verilmesini yasakladı ve: ''Her kimin tarlası
varsa (kendi kullanmayacaksa) ya işlemesi için başkasına karşılıksız olarak
versin veya öylece bırakSin'' buyurdu. Bunun yanında bize muzabeneyi yasakladı.
Muzabene de bol miktarda hurmalığı bulunan birine gelip: "Şu kadar vesak
kuru hurma karşılığında henüz ağacı üzerinde bulunan hurmalarını alıyorum"
demesidir.
[Sahih]
6. İbnAbbas
- - (-)
15360 (1)- İbn Abbas der
ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) muhakale ile muzabeneyi
yasakladı."
[Sahih]
(Ravi) Şeybanı der ki:
"İkrime de henüz taze olan ekinin (yem olarak) satılmasını mekruh
görürdü."
Diğer tahric: Buhari
(2187) rivayet etti.
15361 (2)- Amr b. Dinar
der ki: İbn Ömer'in: "Önceleri muhabere türü zirai ortaklık yapar ve bunda
bir sakınca görmezdik. Ancak Rafi' b. Hadic, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in bu tür bir ortaklığı yasakladığını söyleyince biz de bundan uzak
durduk" dediğini işittim. Bunu Tavus'a zikrettiğimde şu karşılığı verdi:
"İbn Abbas bu konuda şöyle demişti: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) bu tür bir ortaklığı yasaklamadı. Sadece: ''Birinizin tarlasını ekmesi
için kardeşine karşılıksız vermesi; belirli bir ücret karşılığında vermesinden
daha hayırlıdır" buyurdu."
Diğer tahric: Buhari
(2342), Müslim (1550), Ebu Davud (3389), Tirmizi (1385) ve İbn Mace (2456)
rivayet ettiler.
16073 (6)'da tekrar
edecektir.
7. Sabit b. ed-Dahhak
- - (-)
15362- Abdullah b.
es-Saib der ki: Abdullah b. Ma'kil'e müzaraayı sorduğumda: "Sabit b.
ed-Dahhak'ın bize bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
böylesi bir ortaklığı yasaklamıştır" karşılığını verdi.
[Sahih]
Diğer tahric: Müslim
3/1183 (1549) ve Darimi 2/350 (2616) rivayet ettiler.
8. Zeyd b. Sabit
- - (-)
15363 (1)- Zeyd b. Sabit
der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) muhakale ile muzabeneyi
yasakladı."
[Sahih]
15364 (2)- Zeyd b. Sabit
bildiriyor: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) muzabene ile
muhakaleyi yasakladı. Ancak ariyet türü satışa izin verdi."
[Hasen]
15365 (3)- Zeyd b. Sabit
der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) belirli ölçüde olan
ariye türü satışa izin verdi."
[Sahih]
15366 (4)- Zeyd b. Sabit
bildiriyor: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) belirli ölçüde olan
ariye türü satışa izin verdi. Ancak bundan farklı olan bir satışa izin
vermedi."
[Sahih]
15367 (5)- Zeyd b. Sabit
bildiriyor: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ariye türü satışa
izin verdi."
[Sahih]
15368 (6)- Salim,
babasından bildirir: "Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem} hurmanın
hurma karşılığında satılmasını yasakladı. Zeyd b. Sabit de Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in ariye türü satışa izin verdiğini bize
söyledi."
15331 (2)'de tekrar
etmiştir.
15369 (7)- Zeyd b. Sabit
bildiriyor: "Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem} ariye türü satışa
izin verdi."
[Sahih]
Diğer tahric: Buhari,
buyu' (3/99) ve Müslim, buyu' 3/1169 (1539) rivayet,ettiler.
15370 (8)- Zeyd b. Sabit
bildiriyor: "Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem} belirli ölçüde olan
ariye türü satışa izin verdı."
[Sahih]
15371 (9)- Zeyd b. Sabit
bildiriyor: "Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem} kişinin çoluk
çocuğuna yedirmek için dalındaki hurmayı tahmin ettirerek o kadar kuru hurma
karşılığında satmasına izin verdi."
[Sahih]
15372 (10)- Salim
bildiriyor: İbn Ömer (babam), Hz. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: ''Yaş
hurma, kuru hurma karşılığında satılamaz. Toplanmamış meyve de olgunlaşmadıkça
satılamaz'' buyurduğunu bildirdi. Zeyd b. Sabit ile Abdullah b. Ömer
karşılaştıklarında Zeyd: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ariye
türü satışa izin verdi" dedi.
[Sahih]
Süfyan der ki:
"Yoksulların yemesi için hibe edilen hurma ağaçları vardı. Ancak yoksullar
bu ağaçlardaki hurmaların olgunlaşmasını bekleyemez, yemek için henüz ağacında
iken kuru hurma karşılığında satarlardı. İzin verilen ariye türü satış
budur."
15419 (4)'te tekrar
edecektir.
9. Ashabdan Biri
- - (-)
15373- Buşeyr b. Yesar,
ashabdan bir adamdan bildirir: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
ağacı üzerindeki hurmanın kuru hurma karşılığında satılmasını yasaklarken,
ariye türü satışa izin verdi. Ariye türü satış da kişinin (yemek için) bir veya
iki ağaçlık taze hurmayı tahminen kuru hurma karşılığında takas
etmesidir."
[Sahih]
Diğer tahric: Müslim
(1540) rivayet etti.
10. Sehl b. Ebi Hasme
- - (-)
15374- Sehl b. Ebi Hasme
der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ağacı üzerindeki
hurmanın kuru hurma karşılığında satılmasını yasaklarken, çıkaracağı kuru hurma
tahmin edilip hane halkının yemek için yaş hurmayı kuru hurma karşılığında
satmasına izin verdi,"
[Sahih]
Süfyan der ki: Yahya b.
Said bana: "Mekkeliler (hurma ağaçları olmamasına rağmen) ariye türü
satışı nereden biliyorlar?" diye sorunca: "Bu tür satış türünü onlara
Ata haber verdi. O da bunu Cabir'den işitmiştir" dedim.
Diğer tahric: Buhari
(2191) ve Müslim (1388) rivayet ettiler.
11. Sa'd b. Ebi Vakkas
- - (-)
15375 (1)- Zeyd b. Ayyaş
der ki: Sa'd'a, çavdar karşılığında buğday satmanın hükmü sorulunca bunu kerih
gördü ve şöyle dedi: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e yaş
hurmayı kuru hurma karşılığında satmanın hükmü sorulduğunda: ''Taze hurma
kuruyunca ağırlığını kaybeder mi?'' diye sordu. ''Evet'' denilince: ''O zaman
satılamaz'' '' buyurdu."
[Sahih]
15376 (2)- Ebu Ayyaş
derki: Sa'd'a, çavdar karşılığında arpa veya benzeri bir şey satmanın hükmü
sorulunca şöyle dedi: "Hz. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e yaş
hurmayı kuru hurma karşılığında satmanın hükmü sorulduğunda: ''Taze hurma
kuruyunca ağırlığını kaybeder mi?'' diye sordu. ''Evet'' denilince: ''O zaman
satılamaz'' buyurdu."
[Sahih]
15377 (3)- Sa'd b. Ebi
Vakkas der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e yaş hurmayı kuru
hurma karşılığında satmanın hükmü sorulduğunda: "Taze hurma kuruyunca
ağırlığını kaybeder mi?'' diye sordu. "Evet" denilince böylesi bir
satışı kerili gördü.
[Sahih]
Diğer tahric: Tirmizi
(2/232, 233, "hasen sahih") ve Malik, Muvatta'da (2/128) rivayet
ettiler.